Evert, herstelconsulent: “Het is voor mij een deur die op een kier staat”

17-11-2020

Evert Kampert begint bijna drie jaar geleden als herstelconsulent in PI Nieuwegein, DC Zeist en PI Arnhem. Eerder was hij al in diverse andere functies werkzaam geweest bij justitie en diende hij als marinier in Irak. Inmiddels is hij binnen DJI op het terrein van herstel een begrip en heeft hij tientallen gedetineerden voor herstelbemiddeling aangemeld. “Als mensen bij mij komen, gaat het in principe al over herstel.”

“Binnen de PI geven we op allerlei manieren zichtbaarheid aan herstel. Er hangen posters, het staat op de kabelkrant en ook bij de integrale intake wordt al over herstel gesproken. Dat zijn allemaal momenten dat er al aandacht voor is. Ook krijg ik soms input van casemanagers. Die hebben het tijdens individuele gesprekken gehad over de zaak, over de slachtoffers of over spijt. Dan brengen ze mij naar voren. En er zijn gedetineerden die direct bij mij komen. Van horen zeggen of door de verzoekbriefjes waarop staat met wie ze een gesprek willen aanvragen. Daar sta ik ook als herstelconsulent tussen. Als ze met mij in gesprek willen om wat voor reden dan ook, dan kan dat.”

Slecht slapen

“Zodra ik een briefje krijg, ga ik zo snel mogelijk naar die gedetineerde toe. Het is belangrijk dat je je afspraken nakomt, ‘put your money where the mouth is’. En er is natuurlijk ook iets te halen bij mij. De vraag is op dat moment nog even wat, maar er is iets te halen. Soms is het om het ventieltje los te draaien, even de druk eraf. Zodat ze niet iemand een ‘pofferd’ op hun gezicht geven. Ik haal het dan vaak zelf aan. Bijvoorbeeld: ‘Ik zie dat de druk heel erg hoog ligt bij je, hoe komt dat? Slaap je slecht?’ En als hij slecht slaapt, vraag ik hoe dat komt. ‘Oh, dus je bent eigenlijk nog wel bezig met je zaak. Is dat omdat je slachtoffers hebt gemaakt of omdat je je zorgen maakt over je gezin?’"

Inzichten verkrijgen

"Weet je wat het is: niemand zit binnen zonder slachtoffers te hebben gemaakt. Je kunt wel zeggen: 'Ik heb een drugsdeal gedaan of ik had een wietplantage’, maar dan vraag ik: ‘Heb je kinderen?’ ‘Ja, maar die hebben alles. Het ontbreekt hun aan niks.’ En reageer ik: ‘Nee, misschien niet, maar jij leest 's avonds niet voor als ze naar bed gaan…Weet je wel?” Het kan ook zijn dat iemand een uurtje uit zijn cel wil kunnen zijn. Maar in dat uurtje stimuleer ik ze wel om tot bepaalde ideeën te komen, inzichten te verkrijgen. Wat maakt nou dat ik hier uiteindelijk ben gekomen en hoe kan ik voorkomen dat ik dat weer doe? Hoe kan ik dingen herstellen voor mezelf, voor mijn netwerk of de maatschappij, of voor het slachtoffer.”

Voornaam

“Interesse tonen in de mens achter de gedetineerde is ook heel belangrijk. Ik spreek alle gedetineerden aan bij hun voornaam. Dat is al een verschil, want iedereen loopt alleen maar achternamen te roepen. Ik zeg ook: ik werk met mensen. En mensen vertonen gedrag en gedrag kan afkeurenswaardig zijn, maar de mens niet. Waarvoor je ook zit. En ja, dat zeg ik nu heel makkelijk, maar soms moet ik ook echt wel even iets uitschakelen. Maar zolang je met mensen werkt en ze niet alleen ziet als gedetineerden, zo van: ‘Hij heeft zijn billen gebrand, dus hij moet nu op zijn blaren zitten’, vallen er dingen op te lossen, te herstellen. Als je op die basis met iemand het gesprek aangaat, dat is belangrijk.”

Grapje en een grolletje

“Ik ouwehoer met iedereen. Dat scheelt ook, hè? Dat is investeren. Dat je benaderbaar bent, dat ze weten dat je er bent en waar je voor bent. Zo loop ik ook veel op de ring. Vaak in burger en mensen vragen dan: ‘Hé, ben je casemanager of afdelingshoofd? Herstelconsulent? Huh? Wat is dat dan?’ Zo’n gesprekje is voor mij een deur die op een kier staat. Ook heb ik op iedere afdeling wel iemand waarmee ik bezig ben. Dan kom je ook in gesprek met andere gedetineerden en leg ik uit wat ik doe. Sommigen zeggen: ‘Oh, maar ik heb geen slachtoffers, hoor.’ En dan zeg ik: ‘Ooh, dan wil ik graag met jou in gesprek, want dan ben jij uniek!’ Met een grapje en een grolletje maak je contact. Het gaat erom dat je een ingang krijgt. En zodra ik zie dat ze me wat langer aankijken, ga ik erop in.“

Iets moois laten zien

“Je kunt ook net doen alsof je het niet ziet. Dat je signalen wel oppikt, maar er niets mee doet. Ik zie het juist als een deur die openstaat. Ik ga erop af, leg uit wat ik doe en welke mogelijkheden er zijn. Dat ze iets heel erg moois van zichzelf kunnen laten zien als ze hun slachtoffer in de gelegenheid stellen om excuses te aanvaarden. Of om die juist niet te aanvaarden. Laat ik het zo zeggen: ik vind niet dat mensen rond moeten lopen met trauma’s of PTSS als dat niet hoeft. Als dat mede door middel van een gesprek met de dader verholpen kan worden, dan zal ik alles in het werk stellen om het voor elkaar te krijgen.

Sommigen zeggen: ‘Oh, maar ik heb geen slachtoffers, hoor.’ Dan zeg ik: ‘Ik ga graag met jou in gesprek, want dan ben jij uniek!’

Ik heb ook wel eens meegemaakt dat een dader niet wilde ingaan op een verzoek van een slachtoffer. Ik heb toen alles uit de kast gehaald om hem ertoe te bewegen, want ik vind dat het een morele plicht is. Dan zeg ik ook: ‘moet je voorstellen dat dit jouw moeder was overkomen?’ Meestal zie je dan wel wat kwartjes vallen.”

Puinruimen

Een paar keer per jaar organiseert Evert ook de cursus Puinruimen: tien bijeenkomsten van elk tweeëneenhalf uur. Insteek is een bewustwordingsproces op gang helpen waarin herstel centraal staat, de deelnemers nadenken over hun daden en schoon schip willen maken. Diverse ervaringsdeskundigen komen hun verhaal vertellen, van zowel slachtoffer- als daderzijde en ook een bemiddelaar van Perspectief verzorgt een bijeenkomst. “Door corona moesten we de cursus dit najaar beperken tot één specifieke afdeling. Ik heb de informatie onder de casemanagers verspreid en gezegd: kijken jullie voor wie het misschien verstandig is om deel te nemen. Wat je zou kunnen doen, is heel exclusief die folder geven en zeggen: ‘ik denk dat die goed is voor jou. Het is niet verplicht, maar ga er even over nadenken.’ In drie dagen tijd zat de cursus vol. Omdat je het exclusief maakt.”