Eén-op-één Samenspraak: het gesprek tussen Sas en Rick

Op 38-jarige leeftijd komt Sas door herbelevingen tot de realisatie dat zij in haar jonge jeugd seksueel is misbruikt. Langzamerhand begint ze de behoefte te voelen om met de pleger in contact te komen. Als niet mogelijk blijkt om zijn contactgegevens te achterhalen, besluit ze in plaats daarvan in gesprek te gaan met Rick. Rick heeft jonge kinderen misbruikt en probeert zijn daderschap om te zetten in iets positiefs. In een één-op-één Samenspraak gaan Sas en Rick* onder begeleiding van bemiddelaar Tamara het gesprek met elkaar aan over wat zij hebben meegemaakt, en delen hun perspectieven hierover. 

*De namen van de deelnemers zijn om privacyredenen aangepast.

De aanleiding tot aanmelding

Al haar hele leven vroeg Sas zich af waar ze last van had en waarom ze angstig is en snel in paniek raakt. Ze komt in een identiteitscrisis terecht als ze er op 38-jarige leeftijd, door langzaam duidelijk wordende herbelevingen, achter komt dat zij in haar jonge jeugd is misbruikt door een student die bij het gezin in huis woonde. Aanleiding voor de aanmelding bij Perspectief was een podcast over het thema schuld. Sas: “Ik werd geraakt door de daders die vanuit verantwoordelijkheid schuld namen. Voorzichtig ontstond een verlangen om mij aan te melden voor bemiddeling, hoewel ik geen idee had wat ik kon verwachten. Aangifte doen had geen zin. Het misbruik had 36 jaar geleden plaatsgevonden en mijn zaak was verjaard."

Eenmaal in contact met bemiddelaar Tamara bleken er meerdere opties te zijn. Tamara: “In eerste instantie had Sas behoefte aan contact met een dader, maar niet per se haar dader. Daarna gaf ze aan dat ze het eigenlijk niet voor mogelijk had gehouden dat contact met haar dader ook een optie zou kunnen zijn. Ze wilde dat toch eerst proberen. Toen bleek dat het niet mogelijk was om zijn contactgegevens te achterhalen zijn andere mogelijkheden stap voor stap onderzocht.” 

Sas: “Zelfstandig de contactgegevens van mijn dader achterhalen, voelde als zoeken naar een speld in een hooiberg en ik had voorlopig genoeg aan mezelf. Toch wilde ik verder met het bemiddelingstraject en in contact komen met een dader van een soortgelijk delict. Door mijn ervaring als coach en met familieopstellingen weet ik wat het effect van een representant kan zijn.”

De voorbereiding

Rick heeft jonge kinderen misbruikt en probeert zijn daderschap om te zetten in iets positiefs. Rick: “Het seksueel misbruik heeft weerslag op mijn leven. Ik voel me neerslachtig. Ik heb iets gedaan wat ik niet wilde, maar ik toch heb gedaan om mezelf ergens beter te laten voelen. Regelmatig hoor ik dat slachtoffers zichzelf afvragen wat ze verkeerd hebben gedaan. Ik wil teruggeven dat slachtoffers het niet bij zichzelf moeten zoeken en dat ze de oorzaak van de gebeurtenis bij de dader laten. Daarnaast wilde ik vragen van dit slachtoffer beantwoorden.” 

Tamara: “De voorbereiding is in principe niet anders geweest dan bij bemiddelingen tussen slachtoffers en daders van dezelfde gebeurtenis. Het verschil is wel dat zowel slachtoffer als dader moeten inzien dat de dader geen erkenning kan geven of verantwoordelijkheid kan nemen voor datgene wat met het slachtoffer is gebeurd. Dat voelden ze in dit geval beiden goed aan. Ze stonden beiden open en welwillend in het proces.”

Sas: “Al met al duurde het voorbereidend proces een halfjaar met in de tussentijd verschillende afstemmingsmomenten met de bemiddelaar. Deze momenten waren confronterend en helend tegelijk. Ik werd namelijk uitgenodigd te kiezen wat ik nodig had en wat ik wilde. Er werden vragen gesteld waar ik niet eerder over had nagedacht. Deze vragen brachten mij bij een diepere laag in mezelf. Mijn hele leven ben ik bang geweest, volwassenen vertrouwde ik niet. Nu wilde ik goed voor ‘het kleine bange deel’ in mij zorgen. Het was een kans om met een dader in gesprek te gaan en tegelijkertijd was ik benieuwd of ik op dat moment in staat zou zijn goed voor mezelf – inclusief het bange deel in mij – te zorgen. Ook wilde ik de dader als mens ontmoeten naast zijn daden. Daarnaast had ik veel vragen die in de loop der jaren steeds weer langskwamen en waar ik maar geen bevredigend antwoord op kreeg. De zorgvuldigheid van de bemiddelaar tijdens het voorbereidingsproces ontroerde mij. Ze luisterde, kwam afspraken na en handelde respectvol. Ik werd steeds zonder oordeel gehoord en gezien.”

Het gesprek

De dag van het gesprek was daar. Sas: “Ik was verbaasd over mijn rust en het vertrouwen in mezelf. Bij binnenkomst van de dader twijfelde ik een seconde hoe ik dat ging doen. Ik liep naar hem toe en vroeg of hij een hand wilde. Dat wilde hij en daarmee ontmoetten we elkaar even ‘echt’, als een soort scan van beide kanten.” Rick vertelt zijn verhaal, Sas luistert en hoort wat hem beweegt schuld te nemen. Ze is hem dankbaar dat hij dit voor haar wilde doen, Rick is namelijk niet haar dader. Ook stelt Sas al haar vragen. Tijdens het gesprek met Rick voelt Sas dat er vanbinnen iets gebeurt. 

Sas: “Er verschoof iets in mij en daarmee werd ik ineens verlost van een oude overtuiging. Al die jaren dacht ik dat ik slecht was en nu kon ik de schuld bij de dader laten. Hierdoor had ik het gevoel in één keer emotioneel volwassen te zijn geworden. Door deze ontmoeting viel alles samen en als een sluitstuk is er nu iets afgerond. Ik heb een soort vrede in mij terug en voel me 20 kilo lichter.”

Het gesprek met Sas raakt ook Rick. Rick: “Ik werd opnieuw geconfronteerd met de impact van het delict dat ik heb gepleegd en wat de gevolgen voor slachtoffers kunnen zijn. Ik ga dan op zoek naar antwoorden. Hoe kom ik nu tot zo’n daad? Ook al weet ik ergens wel wat de hoofdlijnen zijn en hoe ik daar kom, het blijft pijnlijk. Ik heb slachtoffers gemaakt en daar ben ik verantwoordelijk voor, nu moet ik openstaan voor kritiek en het een en ander kunnen incasseren. Tegelijkertijd geeft het mij ook een boost om mijn daderschap vaker te kunnen inzetten ten behoeve van slachtoffers maar ook daders.” 

Sas: “Het aangaan van een herstelbemiddelingstraject is een persoonlijk proces dat iemand mijns inziens pas aangaat als daar van binnenuit een behoefte toe is. Voor mij heeft het heel veel rust en inzicht gebracht. Ik hoop anderen hiermee te inspireren; je kunt dit achter je laten, zeg ik nu uit ervaring. Ik ben vooral iedereen dankbaar die hierin een bijdrage heeft gehad.”

Ook Tamara is onder de indruk van waartoe dit bemiddelingsproces heeft geleid en wat het effect is geweest. Tamara: “Wat er tijdens het gesprek gebeurde had ik niet voorzien. Rick vertelde iets waarvan ik merkte dat het Sas raakte. Met wat Rick zei ontschuldigde hij Sas. Het ontschuldigen van het slachtoffer is iets wat overeenkomstig bij een bemiddeling tussen slachtoffers en daders van hetzelfde delict kan gebeuren. Ondanks dat verschil in dit traject, kan die dynamiek dus toch redelijk hetzelfde zijn. Hoewel ik al geloofde in de mogelijkheid van bemiddeling met een ander van een soortgelijk maar niet het eigen delict, heeft het mij toch ook verbaasd wat dit voor iemand kan betekenen.”