Bemiddelaar Nele: "Het is belangrijk om herstelbemiddeling bij gedetineerde jongeren onder de aandacht te brengen."

Sam* was nog minderjarig toen hij in zijn eentje bij een winkel een overval pleegde. In de winkel was een minderjarige kassamedewerker aan het werk, die hij bedreigde met een mes. Ook al schrok hij op het moment zelf al van waar hij mee bezig was, zette hij door, en kwam hij weg met het geld uit de kassa. Het geld had hij nodig voor schoolspullen en kleding, gaf hij achteraf aan. 

Zijn daden waren niet vanuit het niets gekomen; thuis en op school liep het niet goed, hij had een beladen achtergrond met al veel verschillende soorten hulpverlening gehad, en was ook al meerdere keren in aanraking gekomen met de politie. Hij voelde dat hij thuis en op school niet de aandacht kreeg die hij nodig had, en was naar eigen zeggen niet bezig met de effecten van zijn daden op anderen. 

Toen hij na zijn tijd in de JJI bij open jeugd-tbs terecht kwam, hoorde hij van een GGZ-medewerker over Perspectief Herstelbemiddeling. Eerder was ooit door iemand anders in een rapport over hem gesuggereerd dat hij een ‘jongen zonder gevoel’ zou zijn. Mede omdat hij, ook voor zichzelf, wilde bewijzen dat dit niet het geval was, meldde hij zich aan voor herstelbemiddeling. Hij wilde het traject graag zelfstandig aangaan, zonder hulp van zijn begeleiding, die hem hiervoor ook het vertrouwen en de vrijheid gaf. Bij bemiddelaar Nele gaf Sam juist aan dat hij zich heel goed kon voorstellen dat het meisje, de minderjarige kassamedewerker, waarschijnlijk veel last had van wat er gebeurd was. Hij wilde haar zijn excuses aanbieden, luisteren naar hoe zij het beleefd had, en daar erkenning aan geven. 

Gesprek

Het meisje stemde in met de bemiddeling, en kwam samen met haar moeder naar het gesprek. Zij wilde hem vertellen over hoe zij de gebeurtenis had ervaren, en haar moeder wilde hem ook meegeven dat ze hoopte dat hij zijn les geleerd had en een ander pad zou kiezen in zijn leven. Uiteindelijk was het een gesprek waarin de jongeren met openheid met elkaar in gesprek gingen, en moeder meer op de achtergrond bleef en ruimte gaf. Ze durfden elkaar aan te kijken, en luisterden aandachtig en met oprechte interesse naar elkaar. Sam kon haar vragen of zij veel last had van wat er gebeurd was, en zij kon hem vragen wat hem tot deze daad had gedreven. Hij heeft het meisje en haar moeder ook gerustgesteld door te zeggen dat hij nooit meer zoiets zou doen. Ze kwamen samen tot de conclusie dat het ook veel erger had kunnen aflopen. 

Voor Sam bracht het gesprek veel opluchting: hij voelde zich bevrijd van het negatieve beeld dat hij over zichzelf had, en kon zich weer gaan focussen op de toekomst en de positieve dingen in het leven. Hij heeft door het gesprek uit de daderrol kunnen stappen. Het meisje gaf aan dat het gesprek ervoor had gezorgd dat ze nu een ander, minder beangstigend beeld bij hem had, en dat ze het zo kon afsluiten voor zichzelf. 

Goed geïnformeerd

Nele geeft graag mee aan mensen die met gedetineerde jongeren werken dat het belangrijk is om herstelbemiddeling bij de jongeren onder de aandacht te brengen. Ook bij de jongeren waarbij men er misschien in eerste instantie vanuit gaat dat herstelbemiddeling geen geschikte optie is. Het kan helpend en helend zijn voor zowel dader als slachtoffer om met elkaar in contact te komen, om een gebeurtenis waar zij beiden bij betrokken waren ook samen weer af te kunnen sluiten. We hebben vaak de neiging om in te vullen voor de ander of ze hier wel of niet aan toe zijn, maar het is juist belangrijk dat zij goed geïnformeerd worden een daardoor zelf een keuze kunnen maken. In de voorbereidende gesprekken met de bemiddelaar, die vooraf gaan aan een ontmoeting, kan de bemiddelaar hen nog verder helpen om goed te overwegen of zij dit contact aan willen gaan, en hoe en of dit hen kan helpen in hun herstel. 

*Sam is niet zijn echte naam.