Jolanda spreekt met de jongen die haar zoon doodde: ‘Ik wilde antwoorden’

In 2021 komt Perry (21), de zoon van Jolanda, om het leven door messengeweld. Op een parkeerplaats steekt Damian, een destijds 17-jarige vriend, op hem in. “Ik wist heel lang niet wat hem bezielde. Pas toen ik met hem in contact kwam, kreeg ik antwoorden en rust”, zegt Jolanda, die met Damian en later ook zijn ouders in gesprek ging. 

Op een avond in augustus 2021 vierde Jolanda’s zoon Perry zijn verjaardag. Hij zou later die week 22 worden. Die leeftijd heeft hij niet gehaald. De ochtend na zijn feestje zag Jolanda op weg naar haar werk de hulpdiensten voorbij komen. Niet wetende dat die voor haar zoon kwamen. 

Op haar werk aangekomen belde de wijkagent. “Of ik zo snel mogelijk naar huis wilde komen. Er was iets met mijn oudste zoon. ‘Is het erg?’ vroeg ik. ‘Ja’. ‘Erg als in er is niks meer aan te doen?’ ‘Ja’. Pas toen ik de straat in reed drong de ernst tot me door. De hele straat stond vol met politie, mijn huis stond vol met mensen.” 

Op Facebook stond op dat moment al een bericht, dat er een 21-jarige jongen dood was aangetroffen in een auto. De dader bleek een vriend van Perry te zijn geweest, hij kwam regelmatig bij Jolanda over de vloer. “Je vraagt je meteen af; wat heeft mijn zoon gedaan dat hij zo door het lint is gegaan? Maar ik wist ook dat deze jongen werd bedreigd door iets wat eerder was gebeurd.”

Waarom moest Perry dood?

Waarom moest Perry dood? Met die vraag blijft Jolanda achter na de fatale steekpartij in 2021. Ook tijdens de daaropvolgende rechtszaak komt er geen antwoord op de ‘waarom-vraag’. “Tijdens de rechtszitting zei Damian dat hij het ooit nog weleens aan de ouders wilde uitleggen. Maar ik was ongeduldig en wilde daar niet op wachten”, zegt Jolanda. “Zelf had ik al mijn zoon zijn telefoon uitgeplozen, in de hoop iets te vinden wat de aanleiding was geweest tot zijn dood. De dader gaf dus ook geen antwoord.”

In de periode na Perrys dood krijgt Jolanda begeleiding van een casemanager van Slachtofferhulp Nederland. Die vertelde al snel over het bestaan van Perspectief Herstelbemiddeling. “Ik heb dat telefoonnummer al vrij snel na de uitspraak gedraaid”, vertelt Jolanda. Ze kwam bij bemiddelaar Silvia terecht en er is een afspraak gemaakt met Jolanda en haar casemanager. Daarna is Silvia met het verzoek van Jolanda naar de dader in de JJI gegaan. Die was doodsbang, maar wilde het gesprek wel aangaan. 

Waar hoopte Jolanda op? “Antwoorden. Waarom? Wat is de reden dat je zo vaak moet steken? Daarnaast hoopte ik om een menselijk gezicht te zien. Ik zocht wat rust in wat er gebeurd was. En ik hoopte dat hij beter uit de gevangenis zou komen dan toen hij erin ging.”  

'Het had niet hoeven gebeuren'

De dader, Damian durfde op de bewuste dag niet uit zijn cel te komen. Toch kwam hij uiteindelijk. Hij was heel emotioneel. “Dat deed mij dan toch ook goed, je hoopt ook dat het hem iets doet. Het gesprek liep eigenlijk vanzelf. Ik heb tegen hem gezegd dat ik hoopte dat hij iets van zijn leven zou gaan maken. Ik zei dat ik hoopte dat hij zichzelf ging vergeven, want anders kom je niet verder. En jij hebt de toekomst en ik hoop dat je het zo goed mogelijk gaat doen. Want dan is niet alles voor niks geweest. Achteraf heb ik gehoord dat dit hem een zetje in de goede richting heeft gegeven. 

“Ik begrijp Damian nu”, legt Jolanda uit. Ze weet dat die vier woorden heel vreemd kunnen overkomen, maar voor haar zit er een enorme lading achter. “Ik weet nu waarom hij het gedaan heeft en dat mijn zoon niets te verwijten valt. Dat geeft mij ontzettend veel rust.”

“Tijdens het gesprek gaf hij mij een hand en keek me aan. ‘Het had niet hoeven gebeuren’, zei hij meteen. En ik kreeg de antwoorden op mijn vragen”, zegt Jolanda over het gesprek dat ze met Damian voerde in de jeugdgevangenis.

‘Toestemming om verder te leven’

Na het gesprek met Damian wilden zijn ouders ook graag een gesprek met Jolanda. “Ik nam de ouders in eerste instantie heel veel kwalijk. Dacht dat het aan de opvoeding had gelegen."

Op het moment dat Jolanda hoort dat haar zoon is overleden, ziet Dave zijn zoon achter in een politiewagen zitten. “Ik kan je niet uitleggen wat er dan door je heen gaat”, zegt Dave. In de minuten ervoor, toen hij de politiewagen zag aankomen, was hij ervan overtuigd dat zijn zoon Damian het slachtoffer was geworden van een misdrijf. “En dan blijkt jouw zoon ineens verantwoordelijk te zijn voor de dood van een ander. Dat is een enorme klap in je bek.”

“Er wordt een enorm beroep gedaan op je ouderschap”, zegt Dave over de periode na het steekincident. “Alle emoties komen voorbij. Maar ik heb meteen tegen hem gezegd: ‘Ik laat je niet vallen’. Ik keur het delict niet goed, integendeel zelfs. Maar ik weet ook dat hij een goeie gast is.”

Dave en zijn vrouw gaan via Perspectief Herstelbemiddeling ook met Jolanda in gesprek. “Ik wilde zoveel zeggen in een keer, dat ik begon te raaskallen. Toen kwam mijn vrouw met de magische woorden: ‘Gecondoleerd’. Het toont aan hoeveel je voor je kiezen krijgt”, zegt Dave.

“Ik dacht in eerste instantie: zo, ik ga die ouders eens even vertellen hoe het zit. Waarom voeden jullie je zoon zo op?, vertelt Jolanda over die ontmoeting. Maar dat beeld veranderde al vrij snel. “Je bent uiteindelijk allebei slachtoffer van hetzelfde delict en je hebt allebei levenslang. Zo is het gewoon.”

Meer overeenkomsten dan verschillen

“Je loopt in de jaren erna tegen een plafond aan in je herstel. Je zoekt ergens naar toestemming om verder te gaan met leven, ook al weet je dat op dat moment nog niet. En wie kan die permissie beter geven dan de nabestaanden, in dit geval Jolanda?” zegt Dave.

Zowel Jolanda als Dave en zijn vrouw komen er tijdens het gesprek achter dat ze veel met elkaar gemeen hebben. “We zijn vrijwel ons hele netwerk kwijtgeraakt. Mensen die je ervoor nog een toffe peer vonden, duiken nu een gangpad van de supermarkt in om je maar niet aan te hoeven kijken. En mensen die nog vriendelijk hun hand opsteken, vergruizen je op sociale media”, zegt Dave.

“In het begin was er heel veel aandacht en een stille tocht. Maar daarna word je vermeden. Dat voelt toch best wel eenzaam. Mensen negeren je en willen niet met je over Perry praten. Terwijl ik het heel erg nodig heb om over hem te blijven spreken”, zegt Jolanda.

En beide ouders zien dezelfde impact op hun andere kinderen. “Dat vind ik het allerergste, dat ook de vrienden van je kinderen het laten afweten”, zegt Dave. “Datzelfde geldt ook voor de vrienden van mijn jongste zoon”, knikt Jolanda.

‘Maak wat van je leven’

Jolanda stuurt regelmatig kaarten en gaat af en toe bij Damian op bezoek in de gevangenis. “Hij is geen slechte jongen, echt niet. Ik wil dat hij wat van zijn leven maakt, dan is het tenminste niet helemaal voor niets geweest.”

“Het gaat goed met Damian”, zegt Dave. “Hij volgt een PIJ-behandeling (ook wel ‘jeugd-tbs’, red) en werkt goed mee. Maar natuurlijk is de gevangenis geen goede omgeving voor zo’n jongen. Gelukkig blijft hij weg van problemen. Na zijn detentie komt hij weer bij ons wonen. We zorgen dat alles dan tiptop in orde is voor hem.”

Toch had Dave liever gezien dat zijn zoon eerder werd geholpen, in plaats van achteraf. “We hebben in het jaar voor zijn delict overal aan de bel getrokken en op deuren gebonsd. Maar we kregen geen gehoor. Niet bij de praktijkondersteuner, niet bij Jeugdzorg. Afwijzing na afwijzing, ” Ook Jolanda vindt dat er aan de voorkant veel meer gedaan had moeten worden. “Als Damian goed geholpen was, dan was mijn zoon er nog geweest.”

Jolanda houdt lezingen voor de stichting Perspectief Herstelbemiddeling. Dave zet zich in voor de belangen van naasten van gedetineerden, via de Stichting Sang.

Luister het gesprek tussen Dave en Jolanda in de podcast ‘Ik heb levenslang’.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Tom Veldhuijzen en stond ook op de website van Pointer. 

In Trouw verscheen een uitgebreide reconstructie van de fatale steekpartij: Tim verhaal over jongeren en messen op Rozenburg - Trouw