Hannah over herstelbemiddeling na seksueel misbruik (incest)

Constant onveilig voelen

‘In mijn jeugd ben ik seksueel misbruikt door mijn vader. Hoe vaak en hoe lang weet ik niet meer precies, maar ik heb er genoeg niet fijne herinneringen aan en het ging verder dan alleen het aanraken van mijn borsten. Het bespreken van details ervaar ik als meer hertraumatiserend. Voor mij doen de gevolgen van het misbruik en wat het met mij heeft gedaan ertoe.’ 

Hannah vertelt dat het weleens op zaterdagochtend gebeurde, terwijl haar moeder beneden ontbijt aan het maken was. ‘Ik was me ervan bewust dat het niet normaal was en ik wist ook dat het stiekem was en ik mijn mond moest houden. Dat werd niet letterlijk gezegd, maar dat voelde ik wel.’ Zonder twijfel zijn het misbruik en de daarbij behorende handelingen verschrikkelijk geweest, maar de (levenslange) gevolgen ervan zijn volgens Hannah pas echt heftig. ‘Het gevoel dat het mij als kind heeft gegeven vind ik heel heftig. Constant onveilig voelen en stress ervaren. Een geheim met je meedragen, waardoor je eigenlijk in twee werelden leeft. 

Ik heb me heel erg alleen gevoeld en ik ben opgegroeid in een niet normale gezinssituatie, terwijl ik heel graag wilde dat het normaal was. Inmiddels heb ik een hoop stappen in het proces gezet, maar nog steeds kost het mij tijd en energie. Waar anderen gewoonweg het leven oppakken en dat energie kost, zeg ik altijd – met het trauma dat ik meedraag en de tijd die ik in therapie steek naast studie en werk – dat ik twee banen heb.’

Eenzaam

Moedig is hoe Hannah als basisschoolkind het misbruik zelf heeft stopgezet. ‘Op een gegeven moment weigerde ik hem de toegang tot mijn kamer. Ik kan me het nog goed herinneren hoe ik mijn been naar voren plaatste en hem maande weg te gaan. Als ik eraan terugdenk, voelt dit als een moment van empowerment.’ Toen Hannah 18 jaar was heeft ze met hulp van haar toenmalige vriend het misbruik naar buiten gebracht.

Nadat Hannah het seksueel misbruik had geopenbaard, bleef haar moeder bij haar vader. ‘Toen ik jong was rationaliseerde ik dat gegeven. Ik vond het niet fijn, maar deed niets met dat gevoel. Ik was me nog niet bewust van het feit hoe erg ik mij in de steek gelaten voelde. Zo werd ik nog meer in de rol gezet van hard zijn, gewoon doorgaan en goed werken alsof er niets aan de hand is. Dat voelde heel eenzaam.’

Weerstand

Het is een lange weg geweest voordat Hannah bij Perspectief Herstelbemiddeling terechtkwam. Nadat ze een lange tijd geen contact met haar ouders heeft gehad, ontstond langzaamaan weer contact. ‘Dat verliep moeizaam. Ik wilde alleen contact met mijn moeder en was dan met haar in gesprek, terwijl mijn vader daarnaast zat. Op de achtergrond speelden veel onuitgesproken dingen waar ik mij aan ergerde. Alsof omdat we over het misbruik hebben gesproken, nu alles weer goed was? Voor mij was het nog niet goed en ik voelde dat daar geen ruimte voor was. Toen heb ik het contact weer gestopt en ben ik gaan zoeken.’ 

Hannah verdiept zich in familieopstellingen en wil dat haar ouders in therapie gaan, maar stuit op weerstand. Ze zoekt verder, maar weet nog niet precies waarnaar ze zoekt. Van webpagina naar webpagina en via zoektermen is ze uiteindelijk bij Perspectief terechtgekomen. Voor Hannah was duidelijk wat ze met herstelbemiddeling wilde bereiken. ‘Ik heb veel alleen gedaan en weinig steun gehad, terwijl ik graag steun wilde. Ik wilde dat iemand – die daarin is gespecialiseerd – met mij meekeek in wat mijn wensen en behoeften zijn en hoe ik dat kan overbrengen op mijn vader en moeder.’

Erkenning

Hannah wilde twee gesprekken. Een apart met haar vader en een apart met haar moeder. ‘Dat was voor mij een dealbreaker. Ik vind dat zij beiden verantwoordelijk zijn voor ieder hun eigen deel en wil niet dat de een zich achter de ander verschuilt. Het heeft lang gevoeld als twee tegen één. Ik pak ook mijn eigen verantwoordelijkheid als slachtoffer en doe wat ik kan doen om mijzelf te helen. Het heeft veel zelfonderzoek gekost!’ Hannah geeft aan dat ze veel aan de bemiddelaar heeft gehad in het voorbereidingsproces naar de gesprekken toe. ‘Ik heb veel ruimte mogen ervaren en vond het erg fijn, vooral ook dat in alle opzichten respectvol en zonder veroordeling werd omgegaan met zowel mij als mijn ouders.’

Het gesprek met haar vader verliep soepeler dan het gesprek met haar moeder. ‘Van mijn vader heb ik oprechte erkenning gekregen. In alle rust kon ik aangeven wat het misbruik met mij heeft gedaan, wat ik wilde en wat ik nodig heb. Vanuit oprechtheid probeerde hij mij te begrijpen en probeerde hij mij te geven wat ik nodig heb.’ Het raakt Hannah zichtbaar en ze wordt emotioneel. ‘Ik realiseer mij goed dat een hoop slachtoffers nooit erkenning krijgen dat het seksueel misbruik heeft plaatsgevonden. Veel daders blijven ontkennen, soms juist omdat ze worden veroordeeld. Dat vind ik verdrietig. Als je al wordt veroordeeld voordat je jouw kant van het verhaal hebt kunnen doen, dan zou ik mijzelf ook verstoppen.’ 

In het gesprek met haar moeder was het voor Hannah belangrijk om dicht bij zichzelf te blijven. ‘Mijn moeder schiet snel in de emotie en is dan geraakt. Mijn valkuil is dat ik dan voor de ander ga zorgen, terwijl dat nu net niet de bedoeling was. Ik wilde dat ze begreep waar ik behoefte aan had en wat de gevolgen voor mij zijn geweest. Ik heb daar erkenning in mogen ontvangen en kan het gevoel van kanteling gedurende het gesprek nog zo naar voren halen. Een moment waarop we bewust werden dat we ieder ons eigen proces hebben en niet in elkaars proces verstrikt moeten raken.’

'Het stukje “hoop” lijkt vaak te ontbreken.'

Het bemiddeld contact tussen Hannah en haar ouders heeft veel goed gedaan. Ze krijgt nu de nodige ruimte en haar ouders accepteren het als het een tijdje minder goed gaat en als Hannah haar ouders even niet wil zien. ‘We hebben alles op tafel gegooid en het gesprek heeft veel ruimte gegeven. Ik heb ook niet meer de verwachting dat zij in therapie gaan, daar kan ik ze niet toe dwingen. Ik ben heel dankbaar voor wat zij mij nu wel kunnen geven. Ze steunen mij in het praktische en het verzorgende, door bijvoorbeeld maaltijden voor in de vriezer te geven als ik druk ben met werk, het afronden van zaken of veel last heb van moeheid. Het is weer fijn en gezellig.’ 

Met zo’n tevredenstellende uitkomst is het niet vreemd dat Hannah ook anderen herstelbemiddeling aanraadt. ‘Ik gun iedereen het (samen) oppakken van je eigen (herstel)proces en empowerment. Ik vind het jammer dat zedenzaken (en andere ernstige misdrijven) nog zo vaak in beeld komen vanuit angst. Begrijp me niet verkeerd; het is wreed en slecht, tegelijkertijd kan het ook op deze manier aflopen. Het stukje “hoop” lijkt vaak te ontbreken. Je blijft altijd slachtoffer van een gebeurtenis, maar er is een verschil tussen erkennen dat je slachtoffer bent of dat je je altijd slachtoffer blijft voelen en in een slachtofferrol blijft zitten. Je bent veel meer dan alleen slachtoffer. Het is onderdeel van je leven. Ik huil ook nog steeds weleens op de bank, maar ik hoef niet mijn hele leven in wrok te blijven. Dat geeft mij de kans om te leven in plaats van te overleven en dat aspect zou ik meer willen terugzien.’ Eén van Hannahs inspiratoren is Holocaust-overlevende Edith Eger.