Na 25 jaar in gesprek met de winkelovervaller: “Wat heb ik te verliezen?”

De winkeloverval die Belinda meemaakte, heeft sindsdien grote impact op haar leven gehad. Het leidde zelfs tot fysieke klachten. Nu ze in gesprek is geweest met de dader, is haar leven enorm veranderd. “Heel blij dat ik het gedaan heb. Er is een groot stuk angst van me afgevallen.”

Het was vroeg in de morgen toen Belinda (toen 27 jaar) de deuren van de buurtsuper waar ze als leidinggevende werkte, had geopend. Ze stond alleen in de winkel, haar collega’s konden elk moment komen. Ineens stonden er twee jongemannen met bivakmutsen voor haar neus. “Ze vroegen om geld. Ik heb gedaan wat ze wilden en ben met ze meegelopen. Ze wilden naar de kluis, maar die kon ik niet openen. Op een gegeven moment duwden ze een pistool tegen mijn hoofd. Ze schreeuwden dat ze geld wilden en dreigden met geweld. Het hele gebeuren duurde misschien nog geen 10 minuten, maar ik zag letterlijk mijn leven aan me voorbij flitsen. Ik dacht: ik ga eraan.”

“Op een gegeven moment zijn ze gevlucht, zonder veel buit gemaakt te hebben. Ik belde 112 om het voorval door te geven aan de politie. Daarna kwam mijn werkgever die mij onder zijn hoede nam. Al vrij snel hoorden we dat de daders waren gepakt. Toen stortte ik in. Ik kreeg hulp, van Slachtofferhulp Nederland en van mijn werkgever. In de loop van de tijd heb ik wat gesprekken met een psycholoog gehad.” 

Lage straf

“Toen kwam de rechtszitting, die heb ik bijgewoond. In die tijd had je als slachtoffer niks te zeggen in de rechtszaal. De officier van justitie deed mijn verhaal. Ik zag de verdachten zitten in de rechtszaal. Ze leken heel kinderlijk en in mijn herinnering deden ze lacherig. Ik heb nog een brief gekregen van een van hen waarin een dader zijn excuses aanbood. In een taal waarvan ik dacht: dat heb jij nooit geschreven. De straf die ze kregen was in mijn ogen heel weinig. Zeker in relatie tot wat het met mij heeft gedaan.”

“Ik heb er heel veel angst aan overgehouden. Als ik in een supermarkt was, kreeg ik een benauwd gevoel. Maar ook in een ruimte waarin ik niet de controle had zoals in een vliegtuig of lift, kreeg ik angsten. Dit heb ik heel lang gehad, ik vlieg niet graag en neem liever de trap dan de lift. In hetzelfde jaar als de overval kwam ook nog mijn nichtje om het leven. Dat was te veel voor mij. Ik ben in de ziektewet beland en heb me laten omscholen zodat ik ander werk kon gaan doen, op een kantoor als receptioniste. Niet meer in de retailbranche.”  

“Afgelopen jaar speelde er veel op het gebied van mijn gezondheid. Onder andere was mijn bloeddruk veel te hoog. Dit kwam deels door mijn leefstijl maar ook door teveel stress. De huisarts verwees mij naar de praktijkondersteuner-GGZ. Daar vertelde ik over mijn angsten die veroorzaakt waren door de overval. Ze stelde daarom EMDR-therapie voor. Maar daar had ik mijn twijfels bij. De POH-GGZ’er Jacqueline had ook net gehoord over herstelbemiddeling en stelde voor om te gaan kijken of ik met de dader in gesprek zou kunnen komen. Mijn eerste reactie was: nee dat ga ik echt niet doen, dat vind ik te eng. Daarom wees ik het in eerste instantie af. Maar naarmate ik er meer over hoorde dacht ik: wat heb ik te verliezen? Toen heb ik op de website gekeken en dacht ik, wie niet waagt, die niet wint.” 

“Ik wist nog niet of ik echt face-to-face in gesprek wilde gaan met de daders, maar ik wilde weten of ze goed terecht waren gekomen en of ze nog bij mij in de buurt woonden. En het belangrijkste: dat ze geen anderen pijn hebben gedaan. Dat was voor mij de hoofdzaak. Ook wilde ik dat ze wisten wat ze mij hebben aangedaan. Dat het geen kattenpis is wat je iemand aandoet met zo’n overval. Ik hoopte dat mijn angsten minder zouden worden als ik in contact met de daders zou komen.” 

Contact met de daders

Na een intakegesprek met een bemiddelaar van Perspectief Herstelbemiddeling, is de bemiddelaar contact gaan leggen met de daders. Dat lukte met beide daders. Eén van de twee daders van de overval was bereid om in gesprek te gaan met Belinda. “Daar stond ik van te kijken, na zo’n lange tijd. De andere dader wilde het laten rusten, was er klaar mee. Dat begrijp ik ook wel, na zoveel jaar.”

In eerste instantie wilde Belinda niet met de ene dader in gesprek. “Dat vond ik weer net iets te ver gaan. Ik vond het al fijn dat de bemiddelaar hem had gevonden en dat hij bereid was mij te spreken. Maar ik stond niet te springen om hem te ontmoeten. Weer de angst en bang voor represailles, hoe haalde ik het in mijn hoofd na al die jaren dit weer naar boven te halen…” Ze dacht er goed over na en kreeg steun van de praktijkondersteuner Jacqueline die haar over de streep hielp: “Als je het niet doet krijg je er eeuwig spijt van.” 

De avond voor het gesprek sliep Belinda heel slecht. “Er schiet van alles door je hoofd. Maar ik had ook wel de hoop dat het goed zou verlopen. Wat hielp was dat de bemiddelaar Manon hem had gesproken en ze wat over hem had verteld. Dus het was een tweestrijd, enerzijds ohjee, anderzijds het vertrouwen.” Jacqueline, de POH-er, was als steunfiguur zowel bij het voorbereidende gesprek aanwezig als bij het gesprek met de dader. Het vond plaats in een locatie van Slachtofferhulp Nederland, wat voor ons beiden als een neutrale locatie voelde. 

Het gesprek

“Ik was licht zenuwachtig, maar het gaf me een prettig gevoel dat Jacqueline en de bemiddelaar erbij waren. Alleen had ik het echt niet gedaan. Toen hij binnenkwam, reikte hij mij gelijk de hand toe. Als iemand mij de hand reikt, dan betekent dat hij er spijt van heeft. Automatisch gaf ik mijn hand. Dat gaf wel een goed gevoel. Tijdens het gesprek kon ik vertellen dat de overval veel impact op mijn leven heeft gehad en hoe mijn leven erdoor is veranderd. Daar schrok hij van, het kwam echt binnen zag ik. Toen bood hij letterlijk zijn excuses aan. Dat vond ik zo mooi, dat had ik niet verwacht. Hij was echt oprecht en dat kwam binnen. Het klikte ook tussen ons, hoe gek dat ook klinkt. We hebben zelfs zitten lachen. Maar hij heeft ook verteld waarom hij tot zijn daden kwam. We hebben heel open met elkaar gepraat, drie kwartier lang. Heel bizar.”

Na het gesprek voelde ik me heel opgelucht, en heel rustig. Toen ik naar huis reed, kon ik alles loslaten. Ik ben heel blij dat ik het heb gedaan. Achteraf denk ik, had ik dit maar 20 jaar geleden gedaan. Dat had me een hoop ellende gescheeld. Sinds het gesprek ben ik zo veranderd, in positieve zin. Ik zit veel beter in mijn vel en mijn gezondheid is enorm vooruitgegaan. Mijn bloeddruk is weer normaal. Daar heb ik ook wel mijn leefstijl voor moeten veranderen hoor. Ik heb voor een nieuwe baan gekozen waar ik minder stress bij voel. Ik heb een vliegreisje geboekt met vriendinnen. Ik heb een tatoeage laten zetten, dat durfde ik nooit, bang voor de pijn en om me over te geven aan iemand.” 

Voluit leven

“Anderen zou ik het absoluut aanraden om te doen. Het heeft me zoveel gebracht. Nu ik de dader gezien en gehoord heb, is er een groot stuk angst van me afgevallen. Het lijkt wel of ik meer licht zie. Zo zie je maar, wat er in je gedachten zit klopt soms helemaal niet. De overval heeft altijd enorm veel invloed gehad in mijn leven. Dat stukje heeft me altijd een beetje tegengehouden om echt voluit te leven. Echt te genieten van het leven. En dat is zo stom want je leeft maar één keer hè. Wat heb je te verliezen, denk ik nu.”